دگردیسی های بزرگ فرهنگی مرتبط با گذار از سیستم مادر تباری به سیستم پدر سالاری در افسانه عبری آفرینش بازتاب یافته است
در «سفر تكوین» تورات، دو روایت آفرینش بشر كه از الهامات و اشكال ادبی متفاوتی سرچشمه می گیرد موجود است. یك روایتی است كه پیدایش زن و مرد را همزمان با هم دانسته و دیگری روایتی است كه همه چیز را در اطراف سرنوشت مرد تنظیم كرده، و آفرینش وی را پیش از زن قرار می دهد
متن اول آفرینش با حدیث عبری «لیلیت» یا «لیلا»، زن اول حضرت «آدم» كه در یكی از كتب تفسیر عرفانی تورات بنام «الفبای بن سیره» آمده مطابقت دارد. بنا بر این نقل، دو بشر اول، «آدم» و «لیلیت» مساوی هم بوده و در حالیكه از پشت به یكدیگر پیوسته اند، آفریده شده اند.
بزودی ستیزه ای میان آنان بر سر طریق عشق بازی - یعنی بطور دقیق تر بر سر اینكه كدامیك بر روی دیگری قرار گیرد - در گرفت
ستیزه ای كه بازنمای سمبولیك ستیزه بر سر برتری اجتماعی بود. «لیلیت» بدلیل عدم تساوی آفرینش با «آدم» حاضر به قبول اینكه وی رئیس خانواده باشد، نبود. ولی «آدم» با آشتی ناپذیری تمام اصرار داشت كه باید تنها ارباب زوج بحساب آید؛ مرافعه بدین سان شدت یافت
ازآنجا كه از پافشاری «آدم» كاسته نمی شد، «لیلیت» از «یهوه - خدا» تقاضای یك جفت بال - سمبل قدرت كرده - و از باغ عدن به بیرون پرواز نمود. آدم، كه عمیقا ماتم زده شده بود از «یهوه» استدعا نمود كه «لیلیت» را بوی بازگرداند.
«یهوه» سه تن ازفرشتگان را مامور یافتن «لیلیت» كرده و او را تهدید نموده اگر نزد شوهرش باز نگردد كاری خواهد كرد كه كودكان بیشماری زائیده و هر روز صدها تن ازپسرانش بمیرند
ولی «لیلیت» استقلال طلب و آزاد منش (این باز نماگر اعتقادات و ارزشهای زن محوری - مادر تباری)، از بازگشت به نزد شوهر سلطه جویش امتناع ورزیده و در پاسخ به تهدید های «یهوه» خود را برای خودكشی به دریای سرخ انداخت.
برای كاستن از شدت فتوای «یهوه» فرشتگاه به او قدرت مرگ و زندگی بر همه نوزادان و قدرت نامحدود بر همه كودكانی كه در بیرون از پیوندهای زناشوئی متولد می شوند را اعطا نمودند. (حتی امروزه، زنان یهودی مومن از ترس از دست دادن نوزادشان، اورادی برای دور كردن روح «لیلیت» از بالای سر وی می خوانند.)
بالاخره «لیلیت» عاشق سامائل، ارباب فرشتگان مغضوب، كه طرافدر آئین مساوات بوده و فرهنگ پدر سالاری تازه را طرد می نمود گشته و بدستور «یهوه» همراه وی به جهنم فرستاده شد
بنا بر یكی از كتیبه های سنگی سومری، «لیلیت» الهه ای است كه در معبد «اینانا»، الهه بزرگ خدمت می كرده و مامور جلب مردان به معبد بوده است
با ظهور پرستش بیرحمانه «یهوه»، این زن مقدس، به موجودی اهریمنی و به سمبل زن «بد» بدل می گردد. در «كبل»، به همه اخطار شده كه باید از این فرشته خبیث كه باعث بدنیا آمدن كودكان بی پدر و «نامشروع» می شود احتراز جویند.
افسانه دوم آفرینش از حوا، زن دوم آدم در جامعه پدر سالاری، زن «اغواگر»ی كه تمامی بشریت را به هلاكت كشانید، سخن می گوید. «مرلین استون» تحلیل بسیار جالبی از افسانه زن ستیزانه آدم و حوا به ما می دهد. بنا به عقیده وی، در دوران ظهور پیامبران بنی اسرائیل، مارها، درختان مقدس و زنانی كه از مارها مشورت می جستند، تجلیات سمبولیك الهه بزرگ بشمار می رفتند. حوا سمبل زنانی شده بود كه الهه بزرگ (یعنی همان مار مونث) را می پرستیده، از اندرزهای وی پیروی می كرد و در نتیجه طرفدار سنت مادر تباری بودند. در افسانه باغ عدن، پیامبران مزبور كاركرد تمثیلی این تصاویر را حفظ نموده، ولی از آن برای اینكه زنانی مانند حوا را مسئول سقوط مردان و رانده شدن بشریت از بهشت جلوه دهند، استفاده كرده اند.
در فرهنگ باستانی اغلب نواحی جهان بویژه در خاور میانه و یونان و جزیره «كرت»، یك مار مونث آفریننده همه هستی تلقی می شد. این مار مقدس، تجسد الهه بزرگ و در عین حال یاور وی بود. مار سمبل باروری و رشد و نمو، ولی بیشتر سمبل دانائی و پیامبری بوده و در الهامات ربانی نقش عمده ای داشت.
درخت معرفت نیك و بد كه در آن میوه ممنوع می روید نیز پیوند مهمی میان داستان آدم و حوا و مذهب الهه بزرگ برقرار می كند
گچ بریهای دیوار معابد «كنوسوس» در «كرت» و اهرام مصر باستان، درخت انجیری را در كنار محراب نشان می دهد. با تناول میوه این درخت، كه «گوشت و شیره الهه» خوانده می شد، پرستندگان الهه بزرگ، همانند مسیحیان كه در مراسم عشا ربانی با مصرف نان و شراب با گوشت و خون و ذات مسیح در می آمیزند، با وی پیوندی ربانی می بستند
الهه بزرگ از معرفت نیك و بد برخوردار بوده و راز جنسیت و باز تولید زندگی را در اختیار داشت؛ در نتیجه تناول میوه های درخت مقدس او چنین معارفی را القاء می نمود: با ممنوع كردن میوه درخت معرفت، «یهوه -خدا» در واقع تعلق به مذهب الهه بزرگ و ارزشهای مادر تباری آنرا ممنوع می كرد.
لاویان و پیامبران عبری كه در پی استقرار و توجیه پدر تباری بودند، نكات زیرین داستان آدم و حوا را برای محو نابودی مذهب الهه بزرگ كه تكیه گاه سیستم مادر تباری بود ابداع نمودند.
