«هاوکینگ نمی تواند با فیزیک وجود عالم و انسان را توضیح دهد»
۱۳۸۹/۰۶/۱۳
پس از مصاحبه جدید استیفن هاوکینگ فیزیکدان و کهکشان شناس برجسته بریتانیایی که به مناسبت انتشار کتاب جدید وی تحت عنوان « طرح عظیم » انجام شده بود نظرات جدید وی در زیر سئوال بردن آفرینش عالم هستی توسط خدا جنجال و واکنش های فراوانی به دنبال داشته است.
یکی از این واکنش ها مطلبی است به قلم اریک پریست از استادان سابق ریاضیات در دانشگاه سنت اندرو و از اعضای هیئت امنای انستیتو فارادی در دانشگاه کمبریج. وی در این مطلب که در روزنامه گاردین به چاپ رسیده می نویسد باورهای مدرن در مورد خدا با هدف پوشاندن شکاف ها و نقاط ضعف ها در دانش ما نیست بلکه هدف آن پاسخ دادن به سئوالات گوناگون بشر مدرن است.
اریک پریست می افزاید حرف پروفسور هاوکینگ که می گوید« لازم نیست خدا را آفریدگار عالم هستی دانست» ممکن است درست باشد اما منکر شدن نقش احتمالا مهم خدا توجیه پذیر نیست. این حالت کاملا تحمل واقعی است که خود خدا شرایط برای وقوع انفجار بزرگ و شکل گیری کهکشانها براساس قوانین فیزیک را فراهم کرده است.
استاد دانشگاه کمبریج در ادامه مطلب خود در روزنامه گاردین می افزاید به عنوان یک دانشور و دانشمند ما همواره به دنبال یافتن پاسخ های قانع کننده به سئوالات بسیار پیچیده ای هستیم. گاه دانش ما در برابر این سئوالات و ناشناخته های عالم هستی چنان ناچیز است که آدمی احساس شرم می کند. با این همه طرح ادعاهای مبهم و اثبات نشده نیز نمی تواند به کنجکاوی و جستجوی علمی ما کمکی بکند.
ممکن است آنطور که دانشوران معتقدند فیزیک با تکیه بر ریاضیات ملکه تمام علوم باشد ولی پاسخگوی تمام سئوالات علمی نیست. شیمی ، زیست شناسی ، رواشناسی و شاخه های علوم انسانی نیز روش های خاص خود را برای تفسیر و تحلیل جهان دارند که معمولا مکمل فیزیک و ریاضی هستند.
اریک پریست یادآوری می کند که علوم نمی تواند به بسیاری از سئوالات مهمی که در برابر انسان وجود دارد به شکل همه جانبه و دقیقی پاسخ دهد. به عنوان مثال علوم چگونه می تواند ذات زیبایی و عشق را توضیح دهد. شاید تاریخ ، فلسفه و الهیات رشته های مناسب تری برای پاسخ گویی به این نوع سئوالات هستند.
نکته ای که در این میان مهم است جنبه های مکمل پاسخگویی به این نوع سئوالات از زوایای گوناگون است و به خصوص ارتباط بین اینکه چطور و چرا هر چیزی خلق شده یا به وجود آمده است. اگر فیزیک کهکشان به یک نظریه واحد برسد شاید در آینده پروفسور هاوکینگ و افرادی نظیر وی بتوانند چگونگی پیدایش را پاسخ دهند ولی مسلما قادر نیستند که چرایی پیدایش را حل کنند.
یکی از دانشوران مثال خوبی برای تشریح این موضوع دارد: داستان جوشیدن آب در کتری. وی می گوید با استفاده از قوانین فیزیک می توان به دقت توضیح داد که چطور گرما از اجاق به کتری و سپس به آب منتقل شده و آنرا به نقطه جوش می رساند. اما چرا این آب می جوشد را نمی توان صرفا با فیزیک توضیح داد. شاید خانم خانه هوس چای کرده باشد؟!
اریک پریست عضو هیئت امنای انستیتو فارادی در دانشگاه کمبریج توضیح می دهد که درگذشته شاید خیلی از فلاسفه و ادیان در توضیح جهان هستی هر کجا با سئوال یا مشکلی غیر قابل توضیح روبه‌رو می شدند حل آن معما را به خدا نسبت می دادند. اصطلاحا می توان به این روش گفت « خدای ماستمالی تردیدها». اما در دین باوری امروزی و مدرن این روش دیگر جایی ندارد و کسی به آن اتکا نمی کند. شاید پروفسور هاوکینگ تا همین اواخر چنین اعتقادی داشته و اکنون که برای همه سئوالات خود پاسخی نمی یابد دیگر نیازی هم به باور به نقش خدا نمی بیند.
خداوندی که بسیاری از مردم و پیروان ادیان به آن باور دارند « خدای ماستمالی تردیدها » نیست بلکه خدایی است به سئوالات غیر علمی در مورد چرایی عالم هستی و اعجاب آن و همینطور مزایای داشتن یک زندگی خوب پاسخ می دهد . این مردمان از پیشرفت های علمی نیز استقبال کرده و بسیاری از آنها را می پذیرند چون علوم زوایای خارق العاده ی زیبایی ، تنوع و اعجاب کهکشان و هستی را توضیح می دهند.
اریک پریست در پایان می نویسد هیچ کس نمی تواند ثابت کند که آیا خدا وجود دارد یا وجود ندارد اما می شود این سئوال را مطرح کرد و پاسخ گفت که آیا وجود خدا با تجارب شخصی هر فرد تناسب و انطباق دارد یا نه. باور و یا ناباوری به خدا به آگاهی و وجدان هر یک از ما بستگی دارد ولی برای بسیاری از ماها وجود خدا یک عامل بسیار مهم در غنای زندگی و هستی ماست.
